Kerst 2018

Angst: het is een rode draad in onze samenleving, analyseert scriba ds. René de Reuver. Angst voor ziekte, voor gebrekkig ouder worden, voor verlies van grip op het leven … “Er is echter een tegenverhaal. Het verhaal van God die zegt: ‘Wees niet bang’.”

In onze samenleving waart een spook rond: het spook van de angst. Angst is als een veelkoppig monster. Je kunt het bestrijden en het monster een kop afslaan, maar voor je het weet groeit er weer een nieuwe kop aan. Je kunt de angst de baas worden, maar voor je het weet heeft de angst je weer te pakken op een ander vlak, in een andere situatie. Het veelkoppige monster laat zich niet zomaar verslaan.

Kortgeleden verscheen er een boek: ‘Een triomf van de angst’. De auteur analyseert in dat boek een aantal bekende tv-series, zoals de Amerikaanse serie Homeland. Daarin strijdt de CIA voor de veiligheid van het land. Maar door de serie heen loopt de rode draad van de angst: de angst voor aanslagen, voor terrorisme, voor de ander die niet te vertrouwen is, voor de vijand die infiltreert, voor de Russen. Ook in de serie Downton Abbey is angst een rode draad. Die serie speelt in een groot Engels landhuis, op de grens van de negentiende en twintigste eeuw. Terwijl de nieuwe eeuw zich aankondigt, verandert het vertrouwde leven van de lord, zijn familie en zijn personeel. De verhoudingen, die generaties lang hetzelfde waren, verschuiven. Het leidt tot angst en onzekerheid: wat zal de toekomst brengen?

[Tekst gaat verder onder video]

Ten einde raad

Angst als een rode draad: wellicht herkent u het wel. Angst voor ziekte, voor gebrekkig ouder worden, voor verlies van grip op het leven. En denk ook eens aan de angst van kinderen in oorlogsgebieden, de angst van mensen die zo ten einde raad zijn dat ze alles achterlaten en op reis gaan om ergens anders een veilig heenkomen te zoeken. In een onbekende omgeving met onbekende mensen.

Angst kan je leven vullen. We zien dat ook in de politiek, als het gaat over het kinderpardon en het kerkasiel. Als we het kinderpardon ruimhartig toepassen, is het hek toch van de dam? We weten het allemaal: angst is een slechte raadgever. Maar hoe vaak heeft dat veelkoppige monster ons wel niet te pakken.

Licht uit de hemel

In de kerstnacht zijn er ook een aantal mannen die ineens overvallen worden door angst. Ze zitten in het donker bij elkaar, omdat ze op hun schapen moeten passen. Het zijn herders: stoere kerels, geen bangeriken. Maar dan is het alsof de bliksem inslaat: een licht uit de hemel overvalt hen, er staat opeens een vreemdeling bij hen. Ze worden doodsbang. Het spook van de angst heeft zelfs deze stoere kerels te pakken.

Maar dan klinkt een stem – midden in die angstige situatie, midden in de ontreddering. ‘Wees niet bang.’ Die woorden klinken niet omdat er geen reden is om bang te zijn: je zult maar herder zijn en daar zitten in de nacht. Je zult maar … Vul het maar in, angst is vaak heel reëel.

Maar er is een tegenverhaal: het tegenverhaal van kerst. Het verhaal van God die zegt: ‘Wees niet bang. Ik deel jouw leven, ik laat je niet aan je lot over. Ik word gelijk aan jou, om je perspectief te geven, om je te laten leven uit liefde.’ Dát is het tegenverhaal van kerst. Angst verkrampt en verlamt, maar het evangelie van kerst geeft ruimte. Het schenkt licht en geeft vreugde. Het zet je weer op je benen, zodat je verder kunt met een nieuw perspectief, met vreugde. Want dat is hoe de herders op pad gaan.

Ik wens u een vreugdevol kerstfeest.

Ds. René de Reuver, scriba generale synode