Orgel van de Hervormde Kerk te Dalen.
Het orgel van de dorpskerk in Dalen kent een lange geschiedenis. In 1848 kreeg de Kerkvoogdij een legaat van ƒ 300 van Geesje Snoeijng, weduwe van Jan Mepschen, die als doel “tot bouwing van een orgel in de Hervormde Kerk te Dalen zou moeten strekken”. Vòòr die tijd was er geen geld voor een orgel beschikbaar, ondanks de wens om “bij de openbare Godsdienst van orgelmuziek gebruik te kunnen maken”. Dit legaat was een goede aanzet maar nog niet genoeg om tot de bouw te kunnen overgaan. De Daler bevolking liet zich echter van hun beste kant zien. Er werd een actie begonnen en in zes dagen tijd haalde men maar liefst ƒ 1.700 op.
Op 4 april 1849 werd de orgelbouw uitbesteed aan Johan Christoff Scheuer en Zonen te Zwolle. Deze werd in 1776 geboren in het Duitse Emlichheim, een dorpje vlak over de grens bij Coevorden. In 1801 verhuisde hij naar Coevorden waar hij trouwde met Johanna, de dochter van zijn baas en meubelmaker Jan Berend Eek. Later werd hij daar organist in de Hervormde Kerk. In die periode bouwde hij orgels in de Hervormde kerken te Dalfsen, Hardenberg en Ommen. Het waren meestal relatief kleine orgels met één klavier en één pedaal, die bedoeld waren om de gemeentezang te begeleiden en te ondersteunen. Niet om als concertinstrument te dienen. In 1823 verplaatste Scheuer zijn bedrijf naar Zwolle waar hij een jaar later een van zijn mooiste orgels bouwde in de Broerenkerk. Vanuit Zwolle bouwde hij onder meer orgels in Oldemarkt, Woudsend, Den Ham, Hoogeveen en Sneek.
Op 5 augustus 1850 wordt het orgel feestelijk in gebruik genomen. Zoals gebruikelijk in die tijd wordt er gezongen met hele noten en uit volle borst. In 1857 wordt het orgel door de bekende orgelbouwer Petrus van Oeckelen te Groningen uitgebreid met zeven nieuwe registers en een tweede klavier; het orgel had toen 1182 pijpen. Op zondag 4 november 1857 wordt het complete orgel ingewijd.
De drie blaasbalgen, in beweging te zetten door een orgeltrapper, zijn nog compleet aanwezig. Ze worden nu aangedreven door een elektrische windmachine.
Overzichtsfoto met het orgel.
Het orgel is gerestaureerd in 1971 en 2002 door Fa. Reil, orgelmakers te Heerde.
De dispositie van het huidige complete orgel is:
| HOOFDWERK | BOVENWERK | ||
| Prestant | 8 voet | Prestant | 4 voet |
| Prestant | 16 voet disc | Holfluit | 8 voet |
| Bourdon | 16 voet | Viola di Gamba | 8 voet |
| Holpijp | 8 voet | Fluit | 4 voet |
| Octaaf | 4 voet | Gemshoorn | 2 voet |
| Flageolet | 1 voet | ||
| Octaaf | 2 voet | Clarinet | 8 voet |
| Fluit | 4 voet | ||
| Quint | 3 voet | afsluiter | |
| Cornet | 5 sterk | ||
| Mixtuur | 3-4 sterk | ||
| Trompet | 8 voet | ||
| Afsluiter | 3 spaanblaasbalgen | ||
| Gedeelde koppel | 1182 pijpen | ||
| Tremulent op het gehele orgel | |||
| Pedaal: aangehangen | |||
Na de laatste restauratie van 2002 is het idee ontstaan om een CD te maken met als doel om een ruimer publiek te laten meegenieten van de kwaliteiten van dit orgel.
Op deze CD met de titel ‘Orgelklanken uit Dalen’, speelt de zeer bekende organist Jan Zwanepol uit Kampen diverse werken, begeleid door Margreet Datema – Stauttener op dwarsfluit.
Meer info over deze CD bij de kerkrentmeesters.
Bron: Dhr Huib D. Minderhoud
Organist: Geert Meendering