Paus Franciscus bezocht deze week de vergadering van het centraal comité (bestuur) van de Wereldraad van Kerken. Ds. Karin van den Broeke is namens de Protestantse Kerk bestuurslid van de Wereldraad van Kerken. Het bezoek van de paus raakt haar veel meer dan ze van tevoren had gedacht. ‘Wij zijn pelgrims op dezelfde weg’.

Al vanaf het allereerste treffen van het uitvoerend comité is een zekere spanning voelbaar: de paus komt, en dat brengt veel in beweging. Honderden journalisten hebben zich gemeld, een forse beveiligingsoperatie samen met de Zwitserse overheid is gaande. En in de wandelgangen klinken ook wel wat vragen: ‘We hebben toch de paus niet nodig om te bewijzen dat de Wereldraad zinnig is?’

Dat laatste klopt natuurlijk. De Wereldraad van Kerken is een prachtige gemeenschap van kerken waarin al zeventig jaar lang het onderling verstaan en de onderlinge verbondenheid van kerken groeit. De Wereldraad van Kerken heeft op tal van plaatsen concreet bijgedragen aan het verbeteren van het welzijn van mensen en aan de ontwikkeling van vredesprocessen. De Wereldraad van Kerken brengt mensen met verschillende geloofs- en culturele achtergronden met elkaar in gesprek en bevordert het onderling verstaan. En toch is het niet altijd eenvoudig om aan zo’n veelkleurige gemeenschap gezicht te geven. Het bezoek van de paus helpt in elk geval om de Wereldraad in het nieuws te krijgen.

Mooi bezoek

Het werd een mooi bezoek, waarin de paus heel nadrukkelijk liet blijken veel meer oecumenische toenadering te zoeken. Persoonlijk was ik verbaasd dat zijn komst in de kapel van het oecumenisch centrum van de Wereldraad met toch veel meer raakte dan ik tevoren, als nuchtere protestant, gedacht had. Mogelijk werd de ontroering ook wat aangewakkerd door de sfeer van lang wachten met ‘maar’ 300 mensen die dit bijzondere moment gaan meemaken. Leden van het Central Committee, bijzondere gasten zoals de voormalige secretarissen-generaal, enkele fotografen en journalisten waren er. Hier en daar volgden mensen via een livestream dat de paus geland was op het vliegveld. Zo nu en dan hoorden we een beveiligingshelikopter overvliegen. En dan opeens: groot gejuich buiten als teken dat de paus het oecumenisch centrum bereikt heeft. Als de paus binnenkomt treft de combinatie me van een toch ietwat kwetsbare gestalte met een bijzonder aandachtige blik. Het doet me goed dat we de liturgie met een Argentijns lied openen: in de Wereldraad is altijd een rijkdom aan liederen aanwezig in verschillende talen en vanuit verschillende culturen. Dit is een mooie kans om aan te sluiten bij de gast die ontvangen wordt.

Aansluiting

Als de paus eenmaal spreekt, blijkt hoezeer ook hij zijn best doet om aansluiting te zoeken. De Wereldraad roept op tot een wereldwijde pelgrimage van gerechtigheid en vrede. En de paus maakt dat beeld van onderweg zijn tot leidraad van zijn verhaal. ‘Walking in the Spirit’, noemt hij het, met een verwijzing naar Galaten 5. ‘Walking in the Spirit’ betekent, volgens de paus in deze toespraak, dat je het wereldse van je af moet gooien. Alle gescheidenheid tussen kerken is het gevolg van het feit dat we een al te wereldse mindset toegelaten hebben, van vooral om onszelf denken. De oecumenische beweging heeft de gave van de Geest. ‘Lieve broeders en zusters, ik heb ernaar verlangd om hier te zijn, een pelgrim die zoekt naar eenheid en vrede. Ik dank God dat ik u hier gevonden heb, broeders en zusters die diezelfde reis al aan het maken zijn. Voor ons als christenen is samen op weg zijn niet een manier om onze posities te versterken, maar het is gehoorzaamheid aan God en liefde voor de wereld. Laten we de Vader vragen om ons te helpen samen nog meer vastbesloten de wegen van de Geest te volgen. Moge het kruis onze voetstappen leiden, want daar, in Jezus, zijn de scheidingsmuren al neergehaald en is vijandigheid overwonnen. In Jezus zullen we zien, met al onze tekortkomingen, dat niets ons zal scheiden van zijn liefde.’ Een krachtig statement: wij zijn pelgrims op dezelfde weg.

Nog twee ontmoetingen zullen volgen. ’s Middags is er een bijeenkomst waarin de paus zal spreken, maar waarin ook de secretaris-generaal en de voorzitster van het centraal comité van de Wereldraad zullen spreken. Tijdens die bijeenkomst word ik het meest getroffen door de voorzitter, dr. Agnes Abuom, die concreet benoemt hoeveel ongerechtigheid op aarde er is. De gescheidenheid van Noord- en Zuid-Korea, Colombia, Soedan. Geweld tegen vrouwen, waarvoor op iedere donderdag aandacht gevraagd wordt met de Black Thursday. Genoeg is genoeg. We moeten samen optrekken op de weg van gerechtigheid en vrede!’ Aandachtig zie ik de paus kijken. Hij knikt. En zodra ze klaar is staat hij op en geeft haar een hand.

Aan het einde van de dag wonen we met een klein aantal mensen vanuit de Wereldraad ook nog de mis bij die de paus voor 40.000 Zwitsers opdraagt. De dagtekst komt uit Mattheüs 6, waarin het Onze Vader klinkt. ‘Onze’ Vader, benadrukt de paus. Niemand op aarde kan de Vader voor zichzelf reserveren. God sluit geen mens uit.
De uitdaging om dit alles te vertalen naar concrete vormen van kerk-zijn waarin de verbondenheid ook echt gestalte krijgt, ligt er ook na dit pausbezoek nog. De toon is echter gezet. Op de weg van gerechtigheid en vrede gaan we samen.

Ds. Karin van den Broeke, lid van het uitvoerend comité van de Wereldraad van Kerken namens de Protestantse Kerk